Czy zastanawialiście się kiedyś co sprawia, że jedne zespoły działają wydajniej i efektowniej niż inne? I dlaczego w jednej grupie pracuje się lepiej, a w innej ciężko się odnaleźć i dogadać z niektórymi osobami? Okazuje się, że na pracę grupową duży wpływ mają przyjmowane przez nas określone role. To one sprawiają, że z jednymi osobami pracuje nam się lepiej, a z innymi nie możemy znaleźć wspólnego języka. Trochę na zasadzie magnesu – określone „typy” się przyciągają, a inne wręcz przeciwnie.
Z namiastką pracy zespołowej spotykamy się już w czasach plemiennych. Choć trudno w to uwierzyć, ale przed trzema tysiącami lat relacje społeczno-zawodowe kształtowały głównie kobiety. To wokół nich skupiały się małe koczownicze grupki trudniące się zbieractwem i łowiectwem. Charakterystyczne dla tych plemiennych społeczności było to, że nawzajem dzielono się posiadanymi dobrami.
Wraz z powstaniem miast i rozwojem osadnictwa, ludzie zaczęli cenić dobra materialne. Dominację zyskiwali ci, którzy mieli doskonalszą broń. Chęć przetrwania zrodziła potrzebę stworzenia zorganizowanego państwa z silnym władcą na czele. To on był liderem. Poddani nie mieli wielkiego wyboru co do swojego losu. Ich praca i byt zależały w dużej mierze od posiadanego statusu społecznego, nie zaś osobistych predyspozycji czy zainteresowań.
Na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego stulecia wyznacznikiem w pracy zawodowej był wiek potencjalnego kandydata. Królowało przekonanie, że im starsza osoba tym większą wartość jako pracownik sobą reprezentuje. Miało to też odzwierciedlenie w awansie. Bardziej odpowiedzialne stanowiska i funkcje powierzano oczywiście najstarszym. Nieważne, czy taka osoba miała odpowiednie predyspozycje czy też nie, wiek miał tu decydujące znaczenie.
Współcześnie coraz więcej zadań zawodowych wymaga zorganizowanej pracy zespołowej. Taka praca wymaga od poszczególnych członków wielu umiejętności i zdolności. Zgodnie z teorią istnieje dziewięć ról zespołowych: Myśliciel, Poszukiwacz Źródeł, Koordynator, Lokomotywa, Krytyk Wartościujący, Dusza Zespołu, Realizator, Skrupulatny Wykonawca oraz Specjalista.
Twórca teorii ról zespołowych – Meredith Belbin, mówi o dwóch typach liderów zespołu. Pierwszy, Lokomotywa to typ szefa dominującego, pełnego energii i poweru. „Działać, działać, nie dyskutować!” - to jego dewiza. Taki lider sprawdzi się na pewno w sytuacjach, gdzie trzeba działać szybko i skutecznie. Z kolei Koordynator, drugi typ szefa to lider współpracujący z zespołem. Zachęca, deleguje obowiązki, ceni wzajemną współpracę. Można się do niego zgłosić z każdym problemem.
Role „ludzi pracy” pełnią Realizator, Skrupulatny Wykonawca oraz Specjalista.
Pierwszy to działacz, człowiek, który bez zbędnych dyskusji zabiera się za swoje obowiązki. Jest obowiązkowy i zorganizowany. Skrupulatny Wykonawca to jak sama nazwa mówi perfekcjonista w każdym calu. Jest dokładny i sumienny, czasami wręcz drobiazgowy. Specjalista z kolei to człowiek o dużej wiedzy i umiejętnościach w swojej dziedzinie. Dobrze mieć w zespole takiego fachowca, który zna się na rzeczy.
Człowiekiem od pomysłów jest Myśliciel. Sprawdzi się tam, gdzie potrzeba innowacyjności i kreatywności. Na pewno dogada się z Poszukiwaczem Źródeł – specjalistą od kontaktów. Mając w zespole tego ostatniego, możemy mieć pewność, że wiele spraw załatwi na zewnątrz. Bowiem jego mocną stroną jest komunikatywność i entuzjazm. Ma wielu znajomych, a łatwość nawiązywania kontaktów na pewno ułatwi pracę każdemu zespołowi. Dobrze, gdy w grupie ktoś pełni rolę Duszy Zespołu. To urodzony dyplomata, który załagodzi każdy spór wśród pracowników. To osoba dbająca o dobrą atmosferę w grupie, a jak wiadomo jest to podstawa pracy zespołowej.
Jest jeszcze Krytyk Wartościujący. To urodzony strateg, który potrafi dostrzec różne opcje działania. Krytycznym okiem potrafi ocenić poszczególne etapy pracy zespołu.
Niestety, jak to w życiu bywa nie każdy z każdym się dogada. I tak np. Lokomotywa świetnie będzie pracował z Realizatorem czy Skrupulatnym Wykonawcą, ale już niekoniecznie z Myślicielem, Koordynatorem czy Poszukiwaczem Źródeł. Pierwsza grupa to bowiem typowi działacze. Praca, wykonywanie konkretnych zadań to dla nich priorytet. Dla tych drugich z kolei będą liczyć się relacje i wzajemna współpraca. Dlatego dobrze jest poznać w jakich rolach najczęściej się odnajdujemy i które najczęściej przybieramy. Punktem wyjścia mogą być nawet zadania szkolne wykonywane w grupach i przybierane tam przez nas role.
Czy wiecie już jakie najczęściej przyjmujecie role w zespole? Jedno jest pewne - znajomość własnych atutów także pod kątem określonej roli zespołowej może stać się punktem wyjścia przy rozważaniach o swoich mocnych stronach i możliwościach rozwoju kariery…
Źródło: M. Meredith Belbin, Twoja rola w zespole, Gdańsk 2008.
Na stronie internetowej: https://www.belbin.pl/ znajdziesz oficjalne wytyczne dotyczące diagnozowania ról grupowych wg teorii M.Belbina. Mamy też dla Ciebie propozycję szkolenia, podczas którego dowiesz się jakie inne podziały na przyjmowane w grupie możesz odkryć i wykorzystać. Sprawdź poniżej.
Anna Kuchta – doradca zawodowy Młodzieżowego Centrum Kariery w Kielcach, Świętokrzyska Wojewódzka Komenda OHP.
Zapraszamy na szkolenie rozszerzające temat ról grupowych:
"Role zespołowe - czy Belbin wystarczy?"
